‘De keuze om in 2012 docent te worden, was een heel bewuste. Ik cirkelde al jaren rond het hoger onderwijs als beleidsonderzoeker/adviseur/projectleider en vond het tijd om zelf te ervaren wat lesgeven is. Ik werd docent Life Sciences & Communicatie bij Avans Hogeschool. Dat heb ik drie jaar intensief gedaan. Bij het ontwikkelen van een schrijfleerlijn ontdekte ik hoe verandering en innovatie in het onderwijs werken. Je hebt er samenwerking en overtuigingskracht voor nodig. Sindsdien ben ik me meer en meer gaan toeleggen op onderwijsvernieuwing. Toch ben ik pas twee jaar geleden van mijn academie overgestapt naar het Leeren innovatiecentrum. (Met een lach.) Ik wil niet zo’n manager worden die over twintig jaar nog steeds zegt “ik heb ook drie jaar voor de klas gestaan”. Daarom vind ik het belangrijk om buiten de beleidsbubbel te blijven kijken.’ 

Erkenning en (zelf)vertrouwen 

‘Het ComeniusNetwerk heeft een grote rol gespeeld in mijn professionele ontwikkeling. Ik kreeg met mijn team in 2018 de Teaching Fellowbeurs voor het maken en implementeren van die schrijfleerlijn in onze laboratoriumopleidingen. SchrijfGOED heette het project, waarbij GOED staat voor Gepersonaliseerd, Open En Digitaal, (vrolijk) dat hebben we op een goeie pizzaavond bedacht. Daarmee werd ik Teaching Fellow en dat voelde als een mooie erkenning voor mijn innovatieve aanpak, het doorzetten en denken: we gaan hier écht een goed onderbouwd en goedgeschreven plan van maken. Rond de tijd dat ik het project voltooide, diende een volgende kans zich aan. Via een van mijn netwerken stuitte ik op een vacature voor verbinder op het thema docentprofessionalisering in het landelijke Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT. Ik las de vacaturetekst en dacht: bingo! Dit ben ik! Ik heb redelijk impulsief gesolliciteerd en werd voor twee dagen per week gedetacheerd vanuit Avans. In een ‘zone’ van ongeveer twintig mensen uit verschillende instellingen bogen we ons over vragen als: Wat hebben docenten nodig om digitalisering te kunnen gebruiken? Hoe leren ze? Wat zijn hun voorkeuren? Waar zijn ze onzeker over? Ik heb er drie jaar aan meegewerkt en dat was heel gaaf. Net als in het ComeniusNetwerk komen er allemaal innovatoren bij elkaar die de werkvloer goed kennen en enorm gemotiveerd zijn om het onderwijs van dienst te zijn. Ook was er – net als bij het ComeniusNetwerk – veel vertrouwen van de financierder, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Daardoor hebben we echt iets kunnen neerzetten.’ 

Uit je jasje groeien 

‘Toen ik een jaar in het Versnellingsplan actief was, merkte ik dat mijn plekje in Avans niet meer goed paste. De ene dag had ik een werksessie met de minister, de volgende zat ik met collega’s het toetssysteem uit te pluizen. Onderwijs draait om studenten en docenten, dat zal ik altijd vinden, maar ik had focus nodig zodat ik niet steeds hoefde te schakelen tussen die grote thema’s en operationele vragen. Voorzichtig informeerde ik naar de mogelijkheden om van mijn academie naar het Leeren innovatiecentrum (LIC) over te stappen. Ik vond het spannend, maar wil lezers van dit stuk echt op het hart drukken: heb je een goed idee, ga ermee de boer op, want je kan iets betekenen! Als je je uitspreekt kan iemand nog steeds zeggen “dat is niet zo’n goed idee” of “heb je hier al aan gedacht?”, maar je plannen uiten is noodzakelijk om beloond en erkend te worden in je ambities. De reactie op mijn vraag was heel positief. Mijn leidinggevenden konden zich goed voorstellen dat ik die stap wilde maken. Het LIC is een grote dienst. Het fungeert binnen Avans als partner en regisseur op het gebied van onderwijs en onderzoek. Ik ging eerst aan de slag als beleidsadviseur op het gebied van blended onderwijs en werd na een klein jaar coördinator van het team van onderwijskundigen die docenten en directies van academies helpen bij het maken van goed onderwijs. Ik vervulde een tijdlang eigenlijk twee rollen in die functie en dat bleek te veel. Een paar maanden geleden heb ik het teamleiderschap overgedragen en nu focus ik op de inhoudelijkstrategische kant van de vernieuwingen waar we mee bezig zijn.’ 

Hoger onderwijs in transitie 

‘Avans heeft – net als veel hogeronderwijsinstellingen – grote ambities om flexibel, modulair onderwijs aan te bieden dat goed aansluit op het werkveld en ondersteund wordt door digitale applicaties. We gaan naar curricula waarin studenten niet meer van A naar B bewegen en dan een diploma krijgen, maar verschillende routes volgen en langer over hun studie kunnen doen. Ze krijgen meer keuzevrijheid in het samenstellen van hun pakket en niveau. Dat vraagt om nieuw onderwijsontwerp en het vergt van docenten dat ze anders naar onderwijs gaan kijken. Je kan er straks in het tweede jaar van een opleiding niet meer van uitgaan dat elke student in het eerste jaar vak X of Y al heeft gevolgd. Ik probeer die transitie mee te organiseren. Welke stappen zet je eerst, welke stappen daarna? Hoe zorg je dat de kwaliteit goed is? Wat vinden we ook alweer kwalitatief goed onderwijs?’ ‘Ik wil niet zo’n manager worden die over twintig jaar nog steeds zegt “ik heb ook drie jaar voor de klas gestaan”. Daarom vind ik het belangrijk om buiten de beleidsbubbel te blijven kijken.’ 

De winkel blijft open 

‘Een vriendin van mij werkt in de chemische industrie. Eens in de zoveel jaar doen ze in haar fabriek een turnaround: ze leggen de hele boel stil en plegen onderhoud aan alle leidingen, motoren, tandwielen, stekkers, alles. Soms duurt dat maanden. Daarna starten ze de boel weer op. Ik zei tegen haar: “Wij zijn ook bezig met een turnaround, maar bij ons blijft de winkel gewoon open.” Een transitie in het onderwijs is best wel taai. De dagelijkse roosters zijn dwingend voor docenten, dus je kan steeds maar kleine stukjes aanpassen en dat vraagt om visie en strategie. Tegelijk zou het niet anders kunnen. Je kan onderwijs niet op de tekentafel ontwerpen, je moet kleine aanpassingen uitproberen om te zien wat werkt. Dat maakt docenten soms onzeker, maar in mijn ervaring zijn ze professioneel genoeg om dat aan te kunnen.’ 

Veranderfonteintjes en heldere standaarden 

‘Ik zie onze transitie als een boeiend samenspel van enerzijds topdown regisseren en anderzijds innovaties op kleine schaal laten ontstaan. Mario Kieft, expert in organisatieverandering bij de Open Universiteit, noemt dat laatste ‘veranderfonteintjes’. In een organisatie heb je groepjes mensen nodig die gewoon iets nieuws gaan doén. Topdown bepaal je de koers, maar die fonteintjes vormen de motor van je verandering. De grote kunst is, zegt de verbinder in mij, om dat bij elkaar te brengen, om die fonteintjes te ontsluiten zodat andere mensen er ook profijt van hebben. Anders blijven het speeltuintjes die fijn zijn voor de happy few, maar waar de meerderheid niks aan heeft. Daarbij is het belangrijk dat we bij de implementatie standaarden met elkaar bepalen: als een student straks module A volgt bij opleiding X of module B bij opleiding Y, moet er een zekere uniformiteit zijn. Dat betekent dat we bijvoorbeeld dezelfde terminologie gebruiken, dezelfde onderwijsprincipes hanteren en de informatievoorziening gelijktrekken. Om mensen mee te nemen in een transitie heb je bovendien overtuigingskracht nodig. Dat is de politieke kant van het proces en die vind ik ook heel interessant. Onze huidige ambities bij Avans lopen tot 2025. Dat is al iets vertraagd door corona, maar de periode is dus te overzien. Tegelijk kan je de doelen noch de route vooraf helemaal vastleggen. Ik hou van die dynamiek! (Lachend.) Ik zou het veel moeilijker vinden als iemand zou zeggen: “Dit is ons plan voor de komende vijf jaar en daar mag niks aan veranderen.” 
 

Profiel

Dit portret is onderdeel van de reeks van tien portretten in de publicatie 'Gedreven door onderwijs - Tien portretten van bevlogen docenten in het hoger onderwijs’. De publicatie is te downloaden in het Nederlands en in het Engels. Het boek is tot stand gekomen door leden van de circle Duurzaam Docentschap van het ComeniusNetwerk.