‘Tien jaar geleden stond ik voor een keuze: zou ik verder gaan in de wetenschap of me toch richten op onderwijs? De combinatie was niet meer houdbaar. (Met twinkelende ogen.) Wat ik nu ga zeggen is supernerdy, maar mijn favoriete breincellen zijn astrocyten en daar deed ik onderzoek naar. Ik werd hypergespecialiseerd. Toch gaf dat me na verloop van tijd een opgesloten gevoel. De wereld is groter dan dit, dacht ik steeds vaker. Daar kwam de wetenschappelijke ratrace bij: de tijd en energie die het aanvragen van onderzoeksbeurzen kost, zonder dat dat voldoende opbrengt. Ook van invloed was het gedoe met contracten, waardoor ik niet goed wist of ik mijn wetenschappelijke loopbaan duurzaam kon opbouwen. Ik zal altijd een warm hart voor de wetenschap houden, maar je kan niet overal tegelijk op focussen en ik heb bewust gekozen voor het docentschap. Ik vond de universiteit een prettige omgeving, ik vind lesgeven leuk en ik vind leren persoonlijk het allerleukste wat er is.’ 

Vliegwiel 

‘Ik heb een achtergrond in de moleculaire wetenschappen en ben aanvankelijk practica gaan geven en opzetten in inhoudelijke cursussen over celbiologie. Al snel kwam de vraag of ik een heel vak wilde opzetten. Dat werd vervolgens een leerlijn. Van één opleiding ging ik naar meerdere opleidingen en zo werd ik steeds minder docent en steeds meer curriculumontwikkelaar. In 2018 kreeg ik van het Comeniusprogramma een Senior Fellowbeurs voor het project ‘Naar een zelfsturende student’. Dat is een enorm vliegwiel geweest. Het krijgen van die beurs heeft me erkenning en waardering gegeven voor de innovaties die ik  tot dan toe gedaan had. Je krijgt een soort stempel van buitenaf dat zegt: het is oké wat ze doet. Het leidde ertoe dat ik voor nieuwe dingen werd gevraagd en toegang kreeg tot posities die relevant, maar best schaars zijn. Nu werk ik als curriculumontwikkelaar bij het Instituut voor Interdisciplinaire Studies (IIS) en bij het UvA Teaching & Learning Centre (TLC) als Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO)opleider en coprogrammaleider van het Zichtbare Leerlijnenprogramma.’ 

Zelfsturing en zichtbare leerlijnen 

‘Ik ben een groot voorstander van zelfsturing in het onderwijs, van vraaggestuurd werken en veel uit de student laten komen in plaats van alleen maar te zenden. Dat is de rode draad door al het onderwijs dat ik ontwikkeld heb. Kennis veroudert in veel vakgebieden snel dus moeten we onderwijs zo inrichten dat studenten leren om zélf dingen op te pakken, zichzelf te ontwikkelen en monitoren. Dat vraagt om metacognitieve vaardigheden en om inzicht in wat er van ze verwacht wordt en waar ze staan. Ook docenten krijgen een andere rol. We ontwikkelden daarom de Zichtbare Leerlijnen Tool. Die maakt voor opleidingen, docenten en studenten inzichtelijk wat de eindtermen en leerdoelen van de opleiding zijn en in welke vakken aan die doelen gewerkt wordt. Zo wordt de samenhang in het curriculum duidelijker. We gebruikten de Senior Fellowbeurs voor een uitbreiding waardoor studenten hun voortgang kunnen monitoren en in overleg met hun docenten hun strategieën leren aanpassen. We zijn bij het TLC intussen bezig om met docentteams de leerlijnen van al onze 83 bachelors in kaart te brengen. Het is fantastisch om op deze schaal met innovatie bezig te zijn.’ 

Transitieonderwijs

‘Het IIS richt zich de komende vier jaar op het vormgeven van onderwijs dat studenten opleidt voor een zinvolle bijdrage aan maatschappelijke transities. Denk aan de energietransitie en het aanpakken van sociale ongelijkheid. Woorden die je daarvoor kan gebruiken zijn impact learning, challenge based learning of transdisciplinair onderwijs. (Geamuseerd.) Mensen worden geïrriteerd als je die termen op één hoop gooit, maar overal zit hetzelfde idee achter: we moeten studenten iets anders bijbrengen dan monodisciplinaire kennis. Ze moeten bijvoorbeeld leren luisteren (deep listening), verschillende perspectieven innemen, samenwerken. We willen verbinders en bruggenbouwers opleiden. Een van de keuzevakken die we hebben opgezet is Building Bridges for GlobalLocal Challenges. Daarin werken studenten van vier Europese universiteiten samen aan sustainability goals. Een van de leerdoelen is intercultureel communiceren; studenten vinden het best lastig om met elkaar samen te werken. Een ander doel is sociaal entrepreneurship, dus ze maken ook echt iets, bijvoorbeeld een app om afval te scheiden.’ 

Teamwerk en extra tijd

‘Hoe een universiteit onderwijsontwikkeling kan faciliteren? (Vergenoegd.) Als ik het voor het zeggen had, zou ik er meer tijd voor vrijmaken en echt met docentteams werken om gezamenlijk vast te stellen: wat willen we met dit curriculum bereiken en hoe gaan we daar komen? Verder zou ik vaste momenten inroosteren om met alle vakcoördinatoren aan het hele curriculum te werken. Als je doel bijvoorbeeld is om studenten zelfsturend te maken, kan dat niet in je eentje in die ene cursus. Door samen te werken heb je twee vliegen in een klap: professionalisering (want je leert van en met elkaar) én vernieuwing van je curriculum. (Met een lach.) Maar goed, ik ga er niet over. Overigens is dit geen utopie, het gebeurt op kleine schaal al.’ 

‘In een groep zal ik niet snel als eerste het woord nemen, want ik weet al wat er in mijn eigen hoofd zit. Ik ben veel nieuwsgieriger naar wat een ander denkt.’ 

Co‐

‘Wat mijn manier van werken typeert is dat ik doelgericht ben en dat er ‘co’ zit in alles wat ik doe. Ik ben coprogrammaleider van TLC’s grote leerlijnenproject, was cooprichter van het ComeniusNetwerk en daarna covoorzitter. Ik hou van cocreatie, want ik ben ervan overtuigd dat je veel verder komt als je met het juiste team werkt. In een groep zal ik niet snel als eerste het woord nemen, want ik weet al wat er in mijn eigen hoofd zit. Ik ben veel nieuwsgieriger naar wat een ander denkt. Door samen te werken kan je enorme kwaliteitssprongen maken. Inspiratie vind ik in mijn werk aan de UvA, maar ook het ComeniusNetwerk is een gouden bron. De leden zijn allemaal zo energiek en staan open voor samenwerking. Ik ken geen andere onderwijsnetwerken die zoveel mensen uit verschillende instellingen samenbrengen. Het is fijn dat je ergens kan opladen en nieuwe ideeën opdoen.’ 

Toekomst

‘Ik wil kwalitatief hoogwaardig onderwijsmateriaal ontwikkelen en open source aanbieden. Zo ben ik momenteel vanuit het IIS bezig met het project Toolbox voor Transitiemakers, samen met de alliance TU/e, WUR, UU, UMC Utrecht (EWUU). Die samenwerking is ontstaan uit het ComeniusNetwerk. We ontwikkelen in cocreatie met docenten een toolbox voor transitieonderwijs en leveren daarin kantenklare onderwijsen toetsvormen aan docenten. Met de toolbox zou ik op termijn graag aansluiten bij wat er internationaal gebeurt. Verder ben ik als een malle aan het leren over vormgeven aan transities. Ik luister veel podcasts en lees veel boeken over leiderschap en verandermanagement. Ook over wat er nu gebeurt in de wereld, de geopolitiek, probeer ik bij te leren. Ik wil graag verder op de weg die ik ben ingeslagen om het onderwijs toekomstbestendig te maken. En mijn grootste wens is dat elke student toegang tot dat hoogwaardige onderwijs krijgt.’ 
 

Profiel

Dit portret is onderdeel van de reeks van tien portretten in de publicatie 'Gedreven door onderwijs - Tien portretten van bevlogen docenten in het hoger onderwijs’. De publicatie is te downloaden in het Nederlands en in het Engels. Het boek is tot stand gekomen door leden van de circle Duurzaam Docentschap van het ComeniusNetwerk.