‘Tweeëntwintig jaar geleden studeerde ik cum laude af aan de Wageningen Universiteit. Een succesverhaal, zou je zeggen, maar ik keek terug op stressvolle jaren. Keurig was ik door elk hoepeltje gesprongen dat me voorgehouden werd, en nu ik klaar was, had ik geen idee welke kant ik op moest. Omdat ik goed met cijfers ben, besloot ik bij een bank te gaan werken. Een keuze die ik waarschijnlijk nooit had gemaakt als ik in mijn studie had kunnen onderzoeken wie ik was en waar mijn interesses lagen.’  

Het enthousiasme vloeide langzaam weg  

‘Na verschillende banen kwam ik in 2009 als projectleider bij het Centrum voor Ondernemerschap van de HAN terecht. Tot mijn verbijstering was er sinds mijn studententijd weinig veranderd in het onderwijs. (Met een zucht.) Docenten en studenten zaten er vaak verveeld bij. Lessen bestonden nog steeds vooral uit klassieke, theoretische kennisoverdracht. Ik zag studenten ambitieus binnenkomen en onzeker afstuderen. In die vier jaar hogeschool vloeide hun enthousiasme langzaam weg. Het deed me inzien dat onderwijs een beroep moet doen op meer dan enkel je hoofd. Leren doe je met je hele systeem.’   

Je ideeën uitspreken  

‘Ik had beperkte onderwijservaring, maar mijn drive om iets te veranderen was zo groot dat ik er de hele tijd over praatte. Daardoor begon het te leven. Er zat geen strategie achter, maar als mensen je met bezieling horen vertellen werkt dat aanstekelijk. “Vind je dit belangrijk? Praat dan ook eens met die en die,” zeiden ze. Of: “Kan je ons hier een training over geven?” Ik had aanvankelijk niks concreets in handen, maar spelenderwijs en in samenwerking met anderen ontwikkelde ik een visie en lesmateriaal. Nu is het een volwaardig programma: Leren met Hoofd, Hart & Handen. (Stralend.) Ik heb het gewoon gefixt!’ 

Leren door ervaren  

‘Het idee achter Leren met Hoofd, Hart & Handen is dat we de meervoudige intelligentie aanspreken. Het hoofd voeden we met kennis, het hart benaderen we vanuit gevoel en ervaringen: we onderzoeken wat iemand drijft, wat zijn talenten en passies zijn, maar ook wat hem tegenhoudt. Tot slot zetten we de handen aan het werk: leren doe je ook door dingen te ervaren. Je zou denken dat dat in hoger beroepsonderwijs standaard ingebed is, maar het ontbreekt in veel opleidingen, terwijl je vaak pas al doénde merkt of  iets echt bij jou past. Verder hanteert het programma vier principes: je leert over jou, je leert in een hechte community, je leert door te experimenteren en je leert met plezier. Onze visie is daarmee wezenlijk anders dan die in het reguliere onderwijs. Leren gaat bij ons over van binnenuit ontplooien in plaats van van buitenaf volstorten. Die benadering neemt studenten heel serieus en voor sommigen is dat even wennen.’ 

Soft skills & sneakers

‘Het eerste dat we vanuit ons concept ontwikkelden was de minor Onderneem de Ontdekkingsreis! Dat was mede mogelijk dankzij een Teaching Fellowbeurs van het Comeniusprogramma. Ons programma is geen doel op zich, maar een middel, een route die je kan afleggen. Een collega heeft dat mooi gevisualiseerd. Hij tekende een weg in de vorm van een lemniscaat. De linkerlus symboliseert het inzicht in wie jij bent, de rechterlus jouw uitzicht op de wereld. Op het kruispunt ligt jouw persoonlijke bestemming, jouw experiment. In de minor onderzoeken we met studenten wat er voor hen op dat kruispunt ligt. Soms resulteert dat in een echt bedrijf dat maatschappelijke impact nastreeft. Zo ontwikkelt één van onze studenten een app die andere studenten moet helpen op een speelse manier soft skills aan te leren. Twee andere studenten zagen kansen om mooiere, comfortabelere sneakers op de markt te brengen en experimenteren nu met prototypes. (Lachend.) De juf krijgt natuurlijk ook een paar.’ 

Zijn wie je zelf hebt gemist 

‘Hoewel we in ons programma grote vragen stellen die niet binnen een paar weken volledig beantwoord kunnen worden, creëren we wel ruimte voor een eerlijk persoonlijk onderzoek. Het is heel logisch dat een twintigjarige niet precies weet wat hij wil. Soms weten studenten, maar ook professionals die we trainen, vooral wat ze niét willen en dat kan ook een krachtige drijfveer zijn. Door mijn teleurstelling in het onderwijs heb ik me ontwikkeld tot wie ik nu ben. Ik probeer de vrouw te zijn die ik zelf nodig had.’ 

‘Onze visie is wezenlijk anders dan die in het reguliere onderwijs. Leren gaat bij ons over van binnenuit ontplooien in plaats van van buitenaf volstorten.’ 

Alles op tafel 

‘Wat mijn manier van werken typeert is dat ik veel energie steek in het creëren van een hechte groep. Uit onderzoek is bekend dat je veilig voelen cruciaal is om te kunnen leren. Studenten vinden het vaak eerst onwennig dat we zoveel tijd besteden aan ‘wie ben ik?’ en ‘wie zijn wij?’ maar later zijn ze daar juist enthousiast over. Een veilige groep is cruciaal om persoonlijke dingen te durven delen: wat je belangrijk vindt, maar óók wat je belemmert. Door je onzekerheden op tafel te leggen maak je ze hanteerbaar. Een groep kan je helpen in dat proces. Je ziet dat anderen bijvoorbeeld ook met faalangst en perfectionisme kampen. Hoe gaan zij daarmee om? En hoe werkt het bij iemand die juist niet perfectionistisch is? Ik ben onderdeel van de groep en dus ook open over mijn eigen faalangst. Die speelde vroeger op en nu nog steeds. Ik ben helemaal mezelf in alles wat ik doe, dus ook hier ben ik openhartig over. Een student zei een keer tegen me: “Jij gooit jezelf altijd als eerste voor de bus.”’ 

Grote ambities en kleine successen 

‘De HAN heeft als ambitie dat elke student en docent een verschil maakt in maatschappelijke vraagstukken. We willen een instelling zijn die impact heeft en mijn team weet hoe je mensen daarvoor kan opleiden. Vanuit ons programma trainen we docenten en helpen we opleidingen met onderwijsontwikkeling. Er komen vragen en opdrachten uit allerlei hoeken die we met ons team enthousiast aanpakken. Veel gaat goed, maar alsnog gaat het te traag naar mijn smaak. Het onderwijssysteem fundamenteel veranderen is heel moeilijk, de bestaande groef is diep. Als je vertrekt vanuit de student en niet vanuit de vakinhoud, is het voor een deel onbekend hoe je onderwijs zich zal ontvouwen. Docenten krijgen een meer faciliterende rol. Het huidige systeem is niet op die onzekerheid ingericht. Het roept veel weerstand op, terwijl ik zeker weet dat deze benadering uiteindelijk efficiënter is, ook voor grote opleidingen. Maar het is complex. Om de moed erin te houden steken we onze energie bewust alleen in teams die openstaan voor onze aanpak. Dat levert het meeste op. En alle successen vieren we!’ 

Profiel

Dit portret is onderdeel van de reeks van tien portretten in de publicatie 'Gedreven door onderwijs - Tien portretten van bevlogen docenten in het hoger onderwijs’. De publicatie is te downloaden in het Nederlands en in het Engels. Het boek is tot stand gekomen door leden van de circle Duurzaam Docentschap van het ComeniusNetwerk.