Haar specialisme is zelfregulatie in het hoger onderwijs omdat studenten er levenslang van profiteren als ze leren leren.

‘In 1995 ging er een wereld voor me open. Ik ging Psychologie studeren aan de Universiteit Maastricht. Op de middelbare school was ik een behoorlijk minimalistische leerling. Ik haalde mijn vakken wel, maar hard werken lukte niet. En waarom kon de ene docent wel fatsoenlijk uitleggen en de andere niet? Op de universiteit mocht ik eindelijk een domein verkennen dat ik zelf gekozen had: de menselijke psyche. Ik ervoer een enorme vrijheid en werd me er voor het eerst van bewust dat de werkelijkheid niet zwartwit is. Wetenschappelijke inzichten zijn genuanceerd, zeker in de psychologie.’

Pionieren, pionieren en nog eens pionieren

‘Ik zat in de unieke situatie dat ik deel was van de eerste lichting psychologie studenten in Maastricht. We waren met een kleine groep, hadden intensief contact met onze docenten en mochten actief meedenken over het onderwijs. Ik besefte al snel dat ik op de universiteit wilde blijven en mocht tot mijn vreugde promoveren bij de vakgroep waar ik had gestudeerd. Na drie maanden werd ik echter door mijn promotor, Henk Schmidt, meegevraagd naar de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij een gloednieuwe opleiding Psychologie ging opzetten. Van eerstelichtingstudent in Maastricht werd ik eerstelichtingdócent in Rotterdam, waar ik opnieuw veel ruimte kreeg. We werkten vanuit een probleemgestuurde, studentgecentreerde, kleinschalige onderwijsaanpak. In Maastricht was dat al sinds de jaren zeventig gangbaar, maar Schmidt introduceerde het in Rotterdam. Ik heb in die jaren zoveel geleerd. (Met licht ongeloof.) Op mijn vierentwintigste was ik al universitair docent en gaf ik colleges, coördineerde ik de voortgangstoets en zat ik de curriculumjaargroep voor. Tussendoor werkte ik aan mijn proefschrift in de onderwijspsychologie.’

‘Fundamenteel onderzoek is nog steeds een inspiratiebron voor me, maar mijn eigen focus veranderde: ik wilde voortaan bruggen bouwen tussen theorie en praktijk.’

Bruggen bouwen

‘Toen ik begon met mijn eigen onderzoek was ik vooral gecharmeerd van fundamentele inzichten in de menselijke cognitie. De tijd verstreek, ik kreeg kinderen, sloeg de congressen een paar jaar over en besefte bij mijn terugkeer: de discussies die hier gevoerd worden gaan over vierkante centimeters, over het verschil tussen stimuli drie of vijf seconden aanbieden. Zegt dit nog iets over hoe mensen leren of gaat het vooral over hoe je een experiment ontwerpt met zo min mogelijk ruis in de data? Deze onderzoekers doen prachtige dingen en zijn nog steeds een inspiratiebron voor me, maar mijn eigen focus veranderde: ik wilde voortaan bruggen bouwen tussen theorie en praktijk.’

Zelfregulatie

‘De kans om onderzoek, onderwijs en innovatie te combineren vond ik bij de UM aan de faculteit Health, Medicine and Life Sciences en bij de School of Health Professions Education. Het fijne aan die onderzoeksschool is dat we nauw samenwerken met de docenten van de verschillende opleidingen om het onderwijs te optimaliseren. Het lukte me een Venibeurs binnen te halen en dat was ongebruikelijk in die tijd; ik denk dat het de derde Veni was voor onderzoek in de onderwijspsychologie. Zelfregulatie was een van mijn grootste interesses en dat thema nam in die jaren een hoge vlucht. Dat is wel te verklaren, want er is steeds meer behoefte aan flexibiliteit in het onderwijs. Als we die vrijheid geven moeten we studenten ook leren om ermee om te gaan.’

Study Smart

‘We ontdekten dat veel inzichten over zelfregulatie nog niet werden toegepast in het onderwijs. Ook zagen we dat studenten soms dénken goede leerstrategieën te gebruiken, maar in werkelijkheid inefficiënt werken. Dat komt doordat veel effectieve strategieën tegenintuïtief aanvoelen. Bovendien zijn er grote verschillen tussen studenten. Er komen jonge mensen binnen die hun hele leven te horen hebben gekregen dat ze het niet kunnen. Die maken een andere start dan studenten die thuis gesteund zijn en de wind in de zeilen hebben gehad. Het aanbieden van een training aan het begin van de opleiding zagen we dan ook als een potentiële gelijkmaker. Zo is Study Smart ontstaan, een project waarin we dertig jaar onderzoek in een zelfstudievaardighedentraining voor studenten goten. Bij het ontwikkelen van de training waren docenten en studieadviseurs van elke faculteit aan de UM betrokken. Hun enthousiasme sterkte me in mijn overtuiging dat we echt met iets betekenisvols bezig zijn.’

Comeniusbeurs en vervolgprojecten

‘In 2017 kregen we voor Study Smart een Teaching Fellowbeurs van het Comeniusprogramma. (Met een glimlach.) Ik zat bij de eerste lichting fellows, dus je ziet het pionieren weer terug. Voor mijn ambities als onderwijsinnovator was dat een belangrijke erkenning. Ook vond ik het contact met andere docenten en onderwijsinnovatoren verrijkend. Het ComeniusNetwerk was destijds in oprichting en ik trad toe tot het bestuur. Daar dacht ik mee over de tracés (nu circles) en manieren om elkaar te ontmoeten en initiatieven uit te wisselen. Het is fantastisch om te zien hoe het ComeniusNetwerk zich heeft ontwikkeld. De eerste fase van Study Smart is intussen afgerond: de training wordt in vrijwel alle faculteiten van de UM geïmplementeerd. Ook andere universiteiten, hogescholen en mboinstellingen maken er gebruik van, zowel in Nederland als daarbuiten. Ik zie veel mogelijkheden voor uitbreiding. Zo wil ik zelfregulatievaardigheden niet alleen in het eerste jaar, maar ook in de rest van het curriculum stimuleren. We zijn met een project gestart waarin we een blauwdruk ontwerpen voor het ondersteunen van die ontwikkeling op basis van wetenschappelijk bewijs. De universiteit financiert dit project. Daarin moet ook oog zijn voor de longitudinale ontwikkeling van zelfregulatie, ook na het hoger onderwijs. Hoe  ondersteun je studenten bij het maken van keuzes voor vakken, studierichting en  barrière? Hoe breng je een duurzame verandering in studeer, slaap, beweeggedrag teweeg? Daar zet ik met mijn Vidibeurs op in.’

Diversificatie

‘De werkdruk in de wetenschap is gigantisch, of het nou gaat om onderzoek, onderwijs, management of innovatie. Een grote onderzoeksaanstelling zoals ik die nu heb lijkt (en ís) een luxe, óók omdat die me ruimte geeft voor onderwijsinnovatieprojecten. De uren daarvoor kan ik nergens anders vandaan halen omdat de brugfunctie formeel niet als taak wordt erkend. Tegelijk zit ook die aanpak vol onzekerheden. Of ik mijn onderzoekslijn kan voortzetten is afhankelijk van subsidies en ik dien in op beurzen met toekenningskansen rond de tien procent. Toch zie ik mooie ontwikkelingen. De ruimte die de afgelopen jaren is gecreëerd voor innovatie is enorm en er zijn echt onderwijscarrières ontstaan. Wat mij betreft mag er nog meer diversificatie en specialisatie komen, zodat we niet álle ballen in de lucht moeten houden en het schaap met de vijf poten blijven.’

Profiel

Dit portret is onderdeel van de reeks van tien portretten in de publicatie 'Gedreven door onderwijs - Tien portretten van bevlogen docenten in het hoger onderwijs’. De publicatie is te downloaden in het Nederlands en in het Engels. Het boek is tot stand gekomen door leden van de circle Duurzaam Docentschap van het ComeniusNetwerk.