Zoals Rianne Letschert, rector van de Universiteit Maastricht, ook uitlegt in het interview dat daarover in de Volkskrant verscheen, is de universitaire focus te eenzijdig op onderzoek komen te liggen: ”We willen dat je ook hoogleraar kunt worden als je, bijvoorbeeld, heel goed bent in onderwijs”.
Als ComeniusNetwerk – een groep erkende onderwijsvernieuwers waarvan de KNAW sinds 2018 gastvrouw is – juichen we het toe dat er een begin wordt gemaakt om de disbalans in de waardering voor onderwijs en onderzoek te herstellen. Deze verhouding is al veel te lang veel te scheef. Het zal daarom nog veel werk van de universiteiten vergen om de voorgestelde cultuuromslag tot de dagelijkse praktijk te maken. Als netwerk dat docenten uit wo én hbo verenigt, willen we erop wijzen dat de universiteiten in dit opzicht kunnen leren van de hogescholen, waar onderwijs immers altijd centraal heeft gestaan. Wanneer we kijken welke best practices voor docentwaardering en - ontwikkeling uit het hbo vertaalbaar zijn naar de universitaire situatie, kunnen universiteiten daar hun voordeel mee doen.
Iets vergelijkbaars geldt echter voor de hogescholen. Waar de universiteiten zich momenteel bezinnen op een herwaardering van onderwijs, kondigde de Vereniging Hogescholen (VH) onlangs in haar strategische agenda aan te willen investeren in de professionalisering van docenten door hen meer mogelijkheden te bieden om te promoveren – met andere woorden, om zich te ontwikkelen op onderzoeksgebied. Dit sluit aan bij de steeds grotere rol van het praktijkgericht onderzoek aan de hogescholen en biedt hbo-docenten bovendien een manier om meer autonomie in hun werk te ervaren. Het ComeniusNetwerk wil echter benadrukken, met de universitaire situatie in het achterhoofd, dat onderwijs en onderzoek weliswaar verweven maar niettemin duidelijk verschillende competenties zijn. De ervaring aan de universiteiten leert dat wie gestimuleerd wordt om zich toe te leggen op onderzoek, daarmee niet automatisch een betere docent wordt. Gegeven de overige ambities die de VH in haar agenda formuleert, zoals een voortdurend vernieuwing van het onderwijs vanwege steeds snellere maatschappelijke ontwikkelingen, zou het daarnaast voor de hand liggen om hbo-docenten ook in het onderwijs meer zicht op autonomie te bieden. Hoewel de eigen ruimte voor docenten aan de universiteiten onder druk is komen te staan, kunnen hier de universitaire best practices juist als voorbeeld voor de hogescholen dienen.
Zowel de universiteiten als de hogescholen bevinden zich dus op een kruispunt waar het de verhouding tussen onderwijs en onderzoek betreft en waarbij het zaak is onderwijs de erkenning en waardering te geven die het verdient. Ondanks of juist dankzij de verschillen tussen beide soorten instellingen, kunnen hbo en wo van elkaar leren om voor elk de juiste balans tussen onderwijs en onderzoek te vinden.
Namens het ComeniusNetwerk,
Liesbeth Noordegraaf-Eelens,
Universitair hoofddocent Erasmus School of Philosophy, EUR
Lector Transdisciplinaire Onderwijsvernieuwing, Codarts Rotterdam
Marc van Mil,
Universitair hoofddocent Biomedische wetenschappen, UU/UMC Utrecht
Docent van het Jaar 2017
Didi Griffioen,
Lector Higher Education, Research & Innovation, Hogeschool van Amsterdam