Zouden we het in ons hoger onderwijs ook zonder traditionele toetsen kunnen stellen? Die vraag komt weleens in mij op. Aanleiding hiervoor is het idee dat is ontstaan binnen de opleiding waar ik werk, om door middel van een curriculumwijziging te kunnen komen tot een programma waarin minder tentamens worden afgenomen.
Dit idee van minder toetsen werd ingegeven door de toenemende (werk)druk die er onder studenten lijkt te zijn. Waar hem dat echt in zit is een discussie op zich, daar kan ik dus hier maar beter niet op ingaan. Feit blijft dat er bij onze opleiding het gevoel heerste dat er te veel tentamens werden afgenomen. Een oplossing voor het tentamenprobleem leek ons eenvoudig: we delen het programma op in minder kleine brokjes. Voordeel is dat meteen de samenhang tussen de verschillende onderdelen in het curriculum duidelijker kan worden voor de studenten.
Op onze opleiding heerste het gevoel dat er te veel tentamens werden afgenomen
Het vreemde gevolg is echter dat de studenten nu iedere week één of andere toets moeten maken en ook nog eens tentamens aan het eind van het kwartaal. De angst onder docenten was namelijk dat de studenten te laat zouden beginnen met werken aan de grotere vakken. Want dat doen studenten toch altijd? Maar ook studenten leken die grotere vakken angst aan te jagen. Het instellen van extra toetsmomenten wordt gepresenteerd als ‘activering van de studenten en manier om te zien waar ze staan’. Prima uitgangspunt, maar het gaat om de uitvoering daarvan. Allerlei toetsen met een cijfer zijn mijns inziens niet de oplossing. Je moet studenten niet de kans willen geven om te zien waar ze staan en tegelijkertijd met ze afrekenen. Leuke documentaire in dat verband is The Classroom Experiment van Dylan Wiliam. Hieruit blijkt dat als eenmaal het geven van cijfers afgeschaft wordt, de hel pas echt losbreekt. Docenten en leerlingen blijken respectievelijk verslaafd aan het geven en krijgen van cijfers.
Docenten en leerlingen blijken verslaafd aan het geven en krijgen van cijfers.
Mijn vraag dan: waarom überhaupt toetsen? Studenten willen toch graag leren over het vakgebied dat zij zelf hebben gekozen. Of is dat naïef van mij? Mijn kinderen hebben geen fietstentamen hoeven doen maar met wat hulp van mij de eerste paar keer blijven ze tegenwoordig toch goed overeind. Ik snap dat de maatschappij wil weten of iemand ergens voor gekwalificeerd is, maar zijn tentamens daar nu echt de beste manier voor? Het is leuk als je kunt vaststellen dat iemand weet dat éen plus éen twee is, maar uiteindelijk wil je dat die persoon problemen kan oplossen die met rekenen te maken hebben, toch? Voor oplossingen zullen we out-of-the-box moeten denken, zodat we van onze toetsverslaving afgeholpen kunnen worden.