Je hebt veel aandacht besteed aan het bedenken van een onderwijsinnovatie en het schrijven van een aanvraag voor een Comeniusbeurs. Maar wat heb je nodig om dit plan succesvol te kunnen uitvoeren en te verankeren in het curriculum? En hoe kun je dit beïnvloeden? Tijdens het eerste ComeniusFestival, in de workshop ‘Op zoek naar succesfactoren voor het implementeren van onderwijsinnovaties’, hebben we hier ervaringen, inzichten, ideeën en kennis over uitgewisseld met een enthousiaste groep docenten. Wij waren onder de indruk van de discussies en willen graag de uitkomsten hiervan met jullie delen aan de hand van de vragen die we hebben gesteld tijdens de workshop.

Hoe kun je studenten betrekken bij onderwijsinnovaties?

Eén van de eerste punten die ter tafel kwamen was dat het evident is om studenten te betrekken en dat het van belang is om ze als serieuze gesprekspartner te behandelen. Dit kan door studenten al in de ontwikkelingsfase uit te nodigen (bijvoorbeeld in co-creatie samenwerken) of door ze gedurende de looptijd van het project te betrekken, bijvoorbeeld in focusgroepen, klankbordgroepen of panelgesprekken. Het is zaak om om studenten niet achteraf pas om hun mening te vragen. Je kunt studenten motiveren om mee te doen door te laten zien wat je met hun feedback doet. Een andere mogelijkheid is om ze een kleine beloning te geven om mee te doen.

Je moet studenten niet achteraf pas om hun mening vragen

Maar hoe bereik je de studenten? Hier kwamen een aantal tips naar voren zoals: het benaderen van studenten tijdens onderwijsactiviteiten, door studenten die je al kent in te zetten om andere studenten uit te nodigen of door briefjes op te hangen of feedback te vragen via een app. De overkoepelende tip is om studenten te betrekken op een zo laagdrempelig mogelijke manier en ervoor te zorgen dat het voor studenten zo min mogelijk moeite kost.

Wie of wat moet je in beweging krijgen om onderwijsinnovatie-projecten tot stand te brengen?

Uit de antwoorden op deze vraag kwam een aantal belangrijke adviezen naar voren die je kunt meenemen in je project. Combineer ten eerste een bottom-up benadering vanuit de behoefte van studenten en docenten met een top-down benadering, bijvoorbeeld de instemming van de onderwijsdirecteur. Op deze manier wordt draagvlak en slagkracht voor het project vergroot, Begin ten tweede klein met een selecte groep enthousiaste studenten en/of welwillende docenten, ook wel ambassadeurs genoemd, die je kunnen helpen het project op te schalen of in een andere omgeving toe te passen. Creëer ten derde ook aandacht, waardering en zichtbaarheid voor het project. Doe dit zowel intern, bijvoorbeeld door studenten hun enthousiasme voor de innovatie te laten verspreiden, als extern, bijvoorbeeld door publicaties, blogs, nieuwsbrieven of congressen. En een korte maar krachtige aanvullende tip is om niet eindeloos te blijven hangen in de fase van mensen in beweging krijgen, maar om ‘gewoon’ te beginnen.  

Hoe verduurzaam je een onderwijsinnovatie?

Naar aanleiding van deze vraag werd ook een aantal bruikbare inzichten verzameld. Allereerst, maak het zo eenvoudig mogelijk. Hoe makkelijker het is om een onderwijsinnovatie te implementeren, hoe groter de kans op verduurzaming. Ten tweede, zorg ervoor dat er behoefte en draagvlak is op alle relevante niveaus, dus zowel dat van de studenten als dat van het managementteam en van de instelling. Als studenten om een bepaalde innovatie vragen kan niemand er immers om heen, maar het helpt ook om de juiste timing in te zetten, bijvoorbeeld vlak voor een accreditatie of jaarverslag, en om aan te sluiten bij de onderwijsvisie van je hogeschool of universiteit. Deel ook vooral het resultaat van je project met andere instellingen, want als meerdere instellingen gebruik maken van een innovatie kan er niet zomaar mee gestopt worden. Ten derde, niet iedere onderwijsinnovator is ook een goede projectleider. Dus als je een succesvolle onderwijsinnovatie wilt verduurzamen kan het handig zijn om budget te reserveren voor een externe projectleider. Ten vierde, zorg ervoor dat de onderwijsinnovatie niet afhankelijk is van één docent, bijvoorbeeld door docenten(teams) te trainen. En tot slot: niet elk project kan en hoeft verduurzaamd te worden! Innovaties zijn juist bedoeld om te experimenteren en dingen uit te proberen en mogen dus ook falen. Sterker nog, als je daar kritisch op reflecteert valt er ook veel van te leren. Maak op basis van resultaat en bewijs een selectie welke projecten echt werken en je wilt verduurzamen. 

Innovaties zijn juist bedoeld om te experimenteren en mogen dus ook falen.

Een onderwijsinnovatie creëren en verankeren in het curriculum doe je niet van de ene op de andere dag. Het vergt inspiratie, overtuigingskracht, samenwerking, draagvlak, doorpakken en geduld. Het ComeniusNetwerk bestaat uit docenten die graag samenwerken, elkaar helpen om succesvol te innoveren en om deze innovaties te verduurzamen. Inmiddels is daarom ook een nieuw tracé over het verankeren van verandering gestart. Wil je meer weten of concrete voorbeelden bespreken, sluit je dan aan bij dit tracé!

Sandra Cornelisse en Ilja Boor