Een veelgehoorde boodschap tijdens de inspiratiemiddag inclusie: bij inclusie is er ruimte voor iedereen. Wat dat in het hoger onderwijs betekent? Bijvoorbeeld dat ook blinde studenten (zoals Nienke) hun studievoortgang online in de gaten kunnen houden of koffie kunnen halen bij de automaat. Dat studenten, docenten of medewerkers met een biculturele achtergrond net zoveel kans hebben op een succesvolle studie of carrière als anderen. En dat onderwijsinstellingen niet alleen hun best doen diverser te worden, maar dat iedereen zich ook echt op zijn plek kan voelen bij zo’n instelling.
Het tracé inclusie van het ComeniusNetwerk organiseerde op 20 januari 2020 een inspiratiemiddag over inclusie. Docenten, studenten en beleidsmedewerkers gingen in gesprek over dit thema, vanuit de gedachte dat onderwijs de potentie heeft om mensen samen te brengen, gewoontes te doorbreken en structuren te veranderen. Dat het hoger onderwijs best wat inclusiever kan, daarover waren de aanwezigen het wel eens.
Onderwijs heeft de potentie om mensen samen te brengen
De middag opent met een theaterscène die meteen de vinger op de zere plek legt. Een student met de naam Berat stelt zich voor aan de docent, die hem dan meedeelt hem Bert te zullen gaan noemen. De docent vraagt waar Berat vandaan komt en als die reageert met ‘Haaksbergen’ ontstaat er een ongemakkelijke situatie waarin de docent probeert te achterhalen welke culturele achtergrond Berat heeft naast de Nederlandse: ‘maar waar kom je écht vandaan?’
Dat ongemakkelijke gevoel keert een paar keer terug tijdens de inspiratiemiddag. Kate Kirk, projectleider diversiteit en inclusie aan de Erasmus Univeristeit, vindt dat docenten de verantwoordelijkheid hebben zich te verdiepen in thema’s rondom inclusie: ‘als ik jouw naam niet goed kan uitspreken als docent is dat mijn probleem, niet het jouwe.’ Docent aan de Hogeschool van Amsterdam Soemitro Poerbodipoero wijst op het belang van het ongemak: juist dat gevoel creëert ruimte voor verandering. ‘Om inclusief te willen zijn moet je accepteren dat het oncomfortabel is,’ zegt hij. Later in de theatersessie kan het publiek reageren op vragen als: mag je als werkgever in een vacaturetekst zetten dat je bij gelijke geschiktheid de voorkeur geeft aan een man? En aan een vrouw? Aan een heteroseksueel? Of aan iemand met een niet-westerse achtergrond? Uit de discussie die volgt blijkt dat het antwoord op deze vragen kan verschillen per situatie.
Mag je met een vacature bij gelijke geschiktheid de voorkeur geven aan een man?
Tijdens de 'bijenkorfsessie' gaan de deelnemers met elkaar op zoek naar manieren om het hoger onderwijs inclusiever te maken. Er wordt gesproken over de obstakels: inclusie krijgt vaak geen prioriteit en er is te weinig tijd om er echt werk van te maken. Mogelijke oplossingen zoeken de deelnemers vooral in het aangaan van het gesprek en het inrichten van plekken waar iedereen wordt uitgenodigd aan te geven wat nodig is om volwaardig mee te kunnen draaien.
Meer ideeën vind je in de video’s die we hier binnenkort publiceren. Daarin delen verschillende Comeniusleden hun ervaringen rondom inclusie en hun suggesties om het hoger onderwijs inclusiever te maken. De inspiratiemiddag leverde in elk geval weer genoeg stof tot nadenken op. Het tracé inclusie werkt ondertussen verder aan de startnotitie over inclusief hoger onderwijs. Blijf suggesties en reacties vooral met hen delen, bijvoorbeeld in de reacties onder dit bericht of door een mail te sturen naar comeniusnetwerk@knaw.nl.