De progamma’s die JuanFra Alvarado Valenzuela opzet aan de Hogeschool van Amsterdam bereiden toekomstige ondernemers voor op falen (en herstel).

Struikelende ondernemers

JuanFra Alvarado Valenzuela is met zijn laptop neergestreken in een van de vergaderruimtes van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Het is een drukke periode, vertelt hij opgewekt, maar voor een gesprek over Fenix, het flagshipproject van het Lectoraat Ondernemerschap, maakt hij graag tijd. Want ja, hij is er trots op! Binnen Fenix onderzoekt JuanFra ondernemend falen en herstel. Een onder zijn leiding opgebouwde database met verhalen van bijna 1200 ondernemers die in zwaar weer hebben verkeerd levert inzichten op over mislukking en veerkracht. ‘Gesprekken voeren met deze ondernemers blijkt ook leerzaam voor studenten’, vertelt hij. Ruim 1400 studenten deden al mee aan de educatieve programma’s die hij opzette.

"Je kan studenten natuurlijk niet een wankel bedrijfje laten starten, enkel om ze het falen te laten ervaren."

Meer mislukkingen dan successen

Zes jaar geleden promoveerde JuanFra op innovatie en sociale netwerken van migrantenondernemers in Italië en Nederland. Hij ontdekte dat grote mislukkingen zoals ontslagrondes, het sluiten van afdelingen of zelfs een faillissement veel meer voorkomen dan successen. Toch zag hij daar in het onderwijs voor toekomstige ondernemers weinig van terug. "Aan de HvA heeft elke faculteit een ondernemerschapsprogramma, maar daarin ging het vooral over het opstarten en laten groeien van een bedrijf. Studenten leerden niet hoe je op een goede manier stopt met je onderneming, zonder rommel achter te laten." Het problematische daaraan, vervolgt hij, is dat studenten geen realistisch beeld krijgen van wat ondernemen inhoudt en niet leren hoe je omgaat met serieuze tegenslagen. "Je kan studenten natuurlijk niet een wankel bedrijfje laten starten, enkel om ze het falen te laten ervaren, maar ze kunnen wel leren van andermans fouten." Dit principe van vicarious (of observationeel) leren vormt de basis van een lesmodule over falen en herstel van ondernemers die JuanFra de afgelopen jaren implementeerde in verschillende ondernemerschapsprogramma’s bij de HvA. Het eerste jaar geeft hij de lessen zelf, daarna nemen de vakdocenten het van hem over. Op die manier raakt de module duurzaam ingebed in het onderwijs.

"Meestal vinden studenten al snel iemand voor hun interview, waardoor ze zien dat echt veel ondernemers een faalervaring hebben."

Nadenken over plan B

Omdat ondernemerschap in elke faculteit een beetje anders is, is de Fenixmodule altijd maatwerk, maar de belangrijkste ingrediënten zijn twee theorielessen gevolgd door een interviewopdracht. Studenten gaan zelf op zoek naar een ondernemer die een grote tegenslag heeft ervaren. "Contact leggen met onbekenden moet je als ondernemer sowieso leren", zegt JuanFra. "Meestal vinden studenten al heel snel iemand, waardoor ze zien dat echt veel ondernemers een faalervaring hebben. Ook binnen hun eigen familie blijken soms verhalen te circuleren. Een oom die ooit failliet is gegaan of een familievriendin die haar bedrijf moest sluiten." De inzichten uit het interview gieten studenten in een eindproduct dat voor elke faculteit anders is. Bij de ene opleiding is het een reflectieverslag, bij de andere een businessplan of juist een aanpassing daarop. "Als de innovatie die je hebt bedacht niet werkt, wat is dan je plan B?"

Niet alleen binnen de HvA is de module in trek. Ook andere onderwijsinstellingen in binnen- en buitenland deden een beroep op Fenix om met hun studenten te leren praten over de minder rooskleurige kanten van het ondernemen.

"Ik ken drie soorten trots: trots over wat ik zelf heb bereikt, trots op wat de teams waarvan ik deel uitmaak bereiken en trots op wat ik zie gebeuren bij studenten."

Trots, trots en trots

Of JuanFra zelf ook ervaring heeft met falen? Natuurlijk! Ook binnen dit project. Er waren opleidingen waar het uitrollen van de module moeizaam verliep en daar heeft hij veel van geleerd. Het draagt zelfs bij aan de voldoening over alles wat wel is gelukt. "Ik ken eigenlijk drie soorten trots", mijmert hij hardop. "Persoonlijke trots over wat ik zelf heb bereikt, trots op wat de teams waarvan ik deel uitmaak bereiken en trots op wat ik zie gebeuren bij studenten." Alledrie die soorten ervaart hij in dit project. Er zijn studenten die de module aanvankelijk oninteressant vinden en uiteindelijk toch reflectieverslagen schrijven die laten zien dat ze echt aan het denken zijn gezet. Sommige studenten beseffen dat ondernemen (nog) niets voor hen is. Teameffort is ook essentieel in dit project. Het zijn de docentteams die de lessen een duurzame plek in het onderwijs geven. En het is mede dankzij collega’s Ingrid Wakkee en Jeanne Martens dat ondernemend falen en herstel nu een van de zes thema’s van het lectoraat Ondernemerschap is. Daar voelt JuanFra ook persoonlijke trots bij, want die hele onderzoekslijn bestond zes jaar geleden nog niet. Soms worden de vruchten van zijn werk ineens heel zichtbaar. "Als ik onze lijst met publicaties en presentaties over dit onderwerp zie, kan ik echt voelen: wow!" Ook wanneer iemand op een conferentie naar hem toekomt met een compliment over het project voelt JuanFra een golf van trots. Zijn ogen twinkelen en zijn snorpunten krullen nóg kwieker naar boven dan anders.

Profiel

Dit portret is onderdeel van de reeks van portretten in de rubriek TROTS.

Klik hier om de andere portretten te bekijken

Maandelijks publiceren we een bijzonder portret op onze LinkedIn met bijpassend beeld. De rubriek is tot stand gekomen met hulp van Anouk Huisman (ComeniusNetwerk), de woordkunsten van portretschrijver Elske van Lonkhuijzen en tot leven gebracht met de illustraties van Bewegend Wild.